Rococo là phong cách kiến trúc nghệ thuật ra đời vào thế kỷ 18, đi sâu vào đường nét hoa văn tinh tế trong thiết kế nội thất, nhấn mạnh vào những chi tiết cấu tạo và màu sắc của từng bộ phận. Phong cách kiến trúc này được sử dụng phổ biến ở thời Hoàng hậu Marie Antoinette.

Phong cách Rococo nổi lên như một hiện tượng vào năm 1730 và trong suốt 40 năm sau đó, làn gió nghệ thuật này được hầu hết các nhà hội họa và điêu khắc Pháp áp dụng vào công trình nghệ thuật của mình. Không những vậy, các quốc gia như Anh, Áo, Đức, Nga, Bavaria cũng nhanh chóng tiếp thu thời kỳ nghệ thuật này.

Phong cách Rococo là gì?

Rococo là phiên âm từ tiếng Pháp, ghép từ “Rocaille” (nghĩa là: vỏ) và Barocco. Phong cách Rococo thường sở hữu những đường cong trang trí dạng vỏ và tập trung chủ yếu vào các họa tiết trang trí.

Phong cách Rococo là sự tiếp nối logic của phong cách Baroque, xuất phát từ Ý vào thế kỷ 17. Ra đời sau Baroque nhưng lại đối lập với Baroque, tiếp theo lại bị phong cách Tân cổ điển phủ định và thay thế, Rococo quả thật khiến người ta phải bối rối, giống như đứng trước một người phụ nữ gợi cảm nhưng có phần… lả lơi. Đây là nguyên nhân khiến phong cách này vừa được yêu thích nhưng cũng nhận không ít lời chê bai.

Đối với chúng ta ngày nay, hai phong cách Rococo và Baroque đều mang một tầm quan trọng đặc biệt, vì thẩm mỹ cũng như quan niệm về không gian của chúng rất gần với chúng ta. Chẳng thế mà khi kiến trúc hiện đại xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20 với những vật liệu và kỹ thuật mới, thì phong cách đầu tiên chinh phục được cái gu thẩm mỹ của người đương thời chính là phong cách Tân nghệ thuật, xuất xứ chủ yếu là Rococo và Baroque.

Đặc điểm của phong cách Rococo

Nếu như các công trình kiến trúc Hy Lạp, La Mã nổi bật với vẻ đẹp đối xứng, hướng tới sự cân bằng và hài hóa thì kiến trúc Rococo lại thiên về sự lãng mạn, bay bổng, đậm chất cổ tích. Trong thiết kế nội thất, phong cách Rococo thường biến những không gian trở thành một tác phẩm nghệ thuật với những vật dụng trang trí lộng lẫy, những vật phẩm điêu khắc nhỏ, những chiếc gương trang trí, thảm thêu, những bức tranh tường tinh tế.

Sự ra đời của phong cách Rococo thu hút nhiều ý kiến trái chiều, khen có, chê có.

Người ta thường bắt gặp Rococo ở những công trình biệt thự, nhà riêng, các tác phẩm điêu khắc, hội họa phục vụ cho trang trí nhà thờ Thiên chúa giáo. Cho dù là phong cách cổ điển chung châu Âu thế kỷ 18 nhưng ở mỗi quốc gia, phong cách Rococo lại mang những đặc trưng riêng biệt.

- Pháp: Đại diện tiêu biểu là kiểu nội thất thời vua Louis XIV và XV, mang một vẻ đẹp tinh tế và lãng mạn. Với những chi tiết nội thất như bàn ghế, tủ, giường đều nhấn mạnh vào đường cong duyên dáng, họa tiết tỉ mỉ.

Nội thất Pháp thường sử dụng màu sáng, hoa văn hình lá, hoa hồng, chim muông dập nổi, chạm trổ hay vẽ. Chỉ cần nhìn chân bàn, ghế có dáng cong chữ S, thì đó ắt hẳn là nội thất kiểu Pháp.

- Ý: Ngoài nhấn mạnh đường cong nơi tay ghế chạm viền, nội thất phong cách Ý mang vẻ sang trọng hơn. Trong đó tone màu đen, vàng là đặc trưng cho phong cách này, cùng những mô tuýp hình học, hoa lá trang trí được thêu hoặc chạm khắc tinh tế trên mỗi sản phẩm nội thất.

- Đức, Áo, Thụy Sỹ: Tại Đức và Áo, Rococo được ứng dụng vào những công trình nội thất kiểu Baroc trong các nhà thờ và cung điện, đại diện tiêu biểu cho phong cách Rococo ở Đức là công trình nhà thờ Birnau, nằm ở vùng hồ Constance. Đây là kiệt tác hội tụ đủ sự tinh tế của Rococo, khiến người ta không khỏi choáng ngợp trước nội thất hoa mỹ.

Cho dù vậy, nhắc tới phong cách Rococo, có thể dễ dàng nhận thấy 3 đặc điểm chính sau đây:

- Đường nét mang đậm hơi hướng tự nhiên, chất liệu cầu kỳ và đắt đỏ

Phong cách Rococo thường có những đường nét hoa văn lấy cảm hứng từ tự nhiên thuần túy nhất. Từ sự uyển chuyển của cánh chim, đường viền gân guốc hoa văn đẹp mắt của những chiếc lá kim mềm mại đến đường cong uyển chuyển của những bông hoa tuy-lip.

Nội thất Rococo là những chất liệu vô cùng đắt giá, cầu kỳ và kiểu cách, đặc biệt hoàn hảo đến từng centimet, mang đến cho gia chủ cảm nhận về một nơi ở thực sự giàu có sang trọng.

- Sự cầu kỳ kiểu cách, hoàng tộc, sang trọng

Phong cách Rococo là phong cách quý tộc, vua chúa. Mọi thiết kế của lối kiến trúc này đều hướng đến sự sang trọng, ấm cúng. Nói Rococo cầu kỳ và khó thực hiện cũng không sai, bởi bản chất của phong cách quý tộc này là sự tỉ mỉ, rườm rà trong chi tiết, cực kỳ nhiều chi tiết nhỏ. Chính bởi điều này đã tạo nên đẳng cấp cho phong cách Rococo.

- Sự phá cách, sinh động

Từng đường nét của họa tiết hoa văn trang trí đều tinh tế và cầu kỳ. Sự xuất hiện của những con vật có thật trong đời sống như chim hạc, cừu hay hoa văn đơn giản, mộc mạc, tinh tế, cho người ta cảm giác ấm cúng, dễ chịu.

Mặt khác, phong cách Rococo trên tường nhà thường khá phá cách, với đường nét sinh động, nhiều hình dạng khác nhau tạo nên một tổng thể bức tranh kiến trúc vô cùng sang trọng. Không tính toán đo đạc như kiến trúc nội thất hiện đại, cảm hứng luôn là những gì tự nhiên và uyển chuyển nhất khiến ta cảm nhận được sự nhẹ nhàng, thoải mái mà sang trọng đến lạ thường.

Có thể bắt gặp Rococo trong nhiều dạng công trình từ nhà thờ, công trình công cộng đến biệt thự, nhà riêng.

Nốt nhạc tươi vui hay sự phù phiếm?

Cũng giống như nhiều phong cách khác, sự ra đời của Rococo thu hút sự đánh giá đa chiều. Vì tập trung nhiều vào họa tiết trang trí cũng như các vật điêu khắc xung quanh mà phong cách Rococo bị khá nhiều chuyên gia phê bình nghệ thuật cho rằng đây là một phong cách phù phiếm, không thực tế. Nhưng với nhiều người, Rococo lại giống như một nốt nhạc tươi vui, đem đến cảm giác nhẹ nhàng, bay bổng, thư thái cho tâm hồn.

Đến thời điểm hiện tại, người ta đã dần lãng quên phong cách Rococo, vậy nên khi nhắc đến phong cách này nhiều người có cảm giác vô cùng xa lạ. Tuy nhiên trên thực tế thì ta có thể bắt gặp ở bất cứ nơi đâu lối phong cách này, chỉ có tên gọi là khác đi mà thôi. Ví dụ như những cái tên: phong cách nội thất châu Âu, nội thất Tân cổ điển… đều là những phong cách kiến trúc mang hơi hướng của Rococo. Qua thời gian, cùng với biết bao biến động, thăng trầm nhưng Rococo vẫn âm thẩm phát triển, âm thầm thâm nhập vào cuộc sống và trở thành một phong cách nội thất cao cấp của những ai yêu thích sự nhã nhặn sang trọng, đúng như cái tên người ta vẫn ưu ái đặt cho nó: phong cách nội thất quý tộc.